Pierwszy Międzynarodowy Konkurs Indywidualności Muzycznych im. Aleksandra Tansmana odbył się w listopadzie 1996 roku w Łodzi w ramach uroczystych obchodów Roku Aleksandra Tansmana (maj 1996 - czerwiec 1997).
Artysta ten to jeden z najwybitniejszych łodzian. Choć w mieście tym spędził tylko dzieciństwo i młodość, miało tu miejsce wiele ważnych dla jego przyszłej kariery wydarzeń: tutaj rozpoczął swoją muzyczną edukację, tu studiował (grę na fortepianie u Wojciecha Gawrońskiego w Konserwatorium), grał w orkiestrze Filharmonii Łódzkiej. W muzeum Historii Miasta Łodzi znajduje się gabinet jego pamiątek, jest ulica Aleksandra Tansmana, ale największe zasługi w propagowaniu jego nazwiska i twórczości odgrywa Międzynarodowy Festiwal i Konkurs Indywidualności Muzycznych. Impreza, organizowana w Łodzi co dwa lata przez Stowarzyszenie Promocji Kultury im. Tansmana,14.11.2014 Spektakl inauguracyjny: Jordi Savall - Wojna i Pokój Miejsce: Teatr Wielki w Łodzi, g. 19
PREMIERA POLSKA (transmisja - Polskie Radio) (Premiera polska Spektaklu oraz premiera polska płyty CD J. Savalla „Guerre et Paix”, Alia Vox 2014) "Wojna i pokój" – Koncepcja artystyczna i historyczna projektu oraz kierownictwo muzyczne - Jordi Savall, jedna z największych postaci współczesnego życia muzycznego na świecie – ikona muzyki dawnej, Ambasador Międzykulturowego Dialogu Unii Europejskiej, Artysta dla Pokoju UNESCO. Dramaturgia i źródła historyczne – Sergi Grau i Manuel Forcano. Wydarzenie przygotowane we współpracy z: Fundacją Edmond de Rotschild, Departamentem Kultury Katalonii, Instytutem Ramon Llull, Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Urzędem Marszałkowskim w Łodzi, Urzędem Miasta Łodzi Spektakl muzyczny „Wojna i Pokój” nawiązuje do największych tragedii cywilizacji europejskiej, jaką było - i niestety jeszcze jest - rozwiązywanie sporów kulturowych, religijnych i terytorialnych za pomocą konfliktów zbrojnych. Długa i smutna historia wojen, ataków, rzezi, zniszczenia i walk między różnymi i bratnimi narodami i grupami etnicznymi jasno ukazuje, że musimy nauczyć się nowych mechanizmów rozwiązywania konfliktów w świecie obfitującym w różnorodne sposoby działania, mówienia, myślenia i odczuwania. W koncercie usłyszymy muzykę nieprzerwanie towarzyszącą zdarzeniom epoki, w których przepych przeplata się z krwawymi konfliktami, muzykę odzwierciedlającą umysły głównych bohaterów. „Wojna i Pokój” to imponujący spektakl, fresk muzyczny, w którym pojawiają się muzyczne i literackie odwołania do historii Europy, relacji Wschód-Zachód. W obliczu ciągle rodzących się niebezpieczeństw wybuchu konfliktów na trudną do wyobrażenia skalę, piękno muzyki z różnych części świata po obrazach wojny budzi w słuchaczach żywe pragnienie pokoju. Wskazuje drogę nowej kultury, szukającej innych rozwiązań, znaczącej nowy etap rozwoju ludzkości.
W programie spektaklu utwory muzyków i poetów anonimów z kręgu Europy wschodniej, Imperium Osmańskiego i Armenii oraz utwory takich twórców jak: S. Scheidt, L. de Vega, J.-B. Lully, J. Jenkins, J. Rosenmuller, J. Blow, J. Cabanilles, G. F. Haendel.
Wykonanie:
JORDI SAVALL, Viole de gambe & Direction
Soliści LA CAPELLA REIAL DE CATALUNYA: María Cristina Kiehr - soprano, Hanna Bayodi-Hirt - soprano, Ingeborg Dalheim - soprano, Marianne Beate Kielland - mezzo-soprano, Pascal Bertin - contreténor, David Sagastume - contreténor, David Munderloh - ténor, Lluís Vilamajó - ténor, Furio Zanasi - baryton, Daniele Carnovich - basse Zespół HESPÈRION XXI: Jordi Savall - dessus de viole, Lorenz Duftschmid - altus et basse de viole, Imke David - basse de viole, Enrique Solinís - guitare & théorbe, Bruce Dickey - cornetto, Béatrice Delpierre - chalemie, Elies Hernandis - sacqueboute, Frédéric Lucchi - sacqueboute Zespół LE CONCERT DES NATIONS: Stephen Keavy - trompette, René Maze - trompette, Alessandro Pique - hautbois, Vincent Robin - hautbois, Claude Wassmer - basson, Pedro Estevan - timbales, Manfredo Kraemer - violon, Guadalupe del Moral - violons, Laura Johnson - violon & alto, Angelo Bartoletti - alto, Balázs Máté - violoncelles, Xavier Puertas - violone, Luca Guglielmi - clavecin et orgue
MUZYCY ZAPROSZENI DO PROJEKTU: Nedyalko Nedyalkov - kaval, Yurdal Tokcan - oud, Hakan Güngör - kanun, Erez Shmuel Mouk - tabla, darbuka, daf, Pierre Hamon - flute, Gaguik Mouradian - komancha
________________________________________ 15.11.2014
Jozsef Balog – poeta fortepianu
Miejsce: Muzeum Miasta Łodzi, g. 19
Bohaterem wieczoru będzie znakomity węgierski pianista Jozsef Balog, jeden z najbardziej utalentowanych pianistów swego pokolenia na świecie. Jozsef Balog jest laureatem m.in. Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego Bartóka-Liszta w Budapeszcie (I Nagroda, 2001), Międzynarodowego Konkursu Indywidualności Muzycznych im. A. Tansmana w Łodzi (Grand Prix, 2002), Międzynarodowego Konkursu im. J. Brahmsa w Pörtschach (II Nagroda, 2004), Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. F. Liszta w Pécs (I Nagroda, 2007).
Nagrał 8 płyt, nieprzerwanie koncertuje na całym świecie, solo i z towarzyszeniem najlepszych orkiestr symfonicznych świata. O Jozsefie Balogu napisano ostatnio, iż podobnie jak Vladimir Horowitz potrafi sprawić, że słuchacze czują się jakby byli w niebie. Między innymi dlatego mówi się o nim: „poeta fortepianu”. W programie:
B. Bartók - Improwizacje na temat węgierskich pieśni chłopskich, op. 20
B. Bartók - Dla dzieci (zeszyt 4)
A. Tansman - V Sonata (à la mémoire Béla Bartók)
F. Liszt - Etudes d’exécution transcendante:
Wykonanie:
Jozsef Balog – fortepian (Węgry)
________________________________________ 15.11.2014
Tansman – Wernisaż
Miejsce: Muzeum Miasta Łodzi, g. 18
wstęp wolny
We współpracy z Muzeum Miasta Łodzi.
Uroczyste otwarcie nowej, interaktywnej i multimedialnej wystawy poświęconej Aleksandrowi Tansmanowi, przygotowanej we współpracy z Muzeum Miasta Łodzi: "Aleksander Tansman - warsztat kompozytora".
Prowadzona na ekspozycji narracja odwołuje się do pięciolinii i symbolizuje pięć kategorii. Czas – który niczym metrum w muzyce porządkuje wszystkie wydarzenia. Polskość – Tansman czuł się polskim kompozytorem, nawiązywał do polskiej tradycji. Obywatel świata – podróżował i żył w różnych krajach, zawsze poszukiwał w muzyce uniwersalnych wartości, które uosabiało światowe dziedzictwo kulturowe. Artysta – muzyka była treścią jego życia. Człowiek – muzyka to przede wszystkim ludzkie emocje. Powstała wyjątkowa kompozycja będąca metaforą długiego i niezwykle interesującego życia Aleksandra Tansmana. Dzięki wykorzystaniu nowoczesnych rozwiązań multimedialnych zarówno dorośli, jak i dzieci mogą wcielić się w rolę dyrygenta czy reżysera dźwięku, a także zapoznać się ze specyfiką pracy w studiu nagraniowym. We wszystkich aplikacjach wykorzystana została koncepcja warstw, czyli możliwość dostosowania na bieżąco przez użytkownika prezentowanych treści do własnego poziomu zainteresowania i kompetencji.
________________________________________ 16.11.2014 Renessaince Pop & Barock Music
Miejsce: Muzeum Miasta Łodzi, g. 19
wstęp wolny
Pieśni, fantazje, tańce epoki Renesansu i Baroku w wykonaniu jednych z najwybitniejszych i najbardziej charyzmatycznych artystów wykonujących współcześnie muzykę dawną na świecie, grupy Laberintos Ingeniosos, którą tworzy duet Xavier Díaz-Latorre i Pedro Estevan. Koncertują na najważniejszych scenach – Carnegie Hall (New York), Covent Garden (London), Palau de la Música Catalana (Barcelona), Teatro Real (Madrid), Teatro Colón (Buenos Aires), Wiener Philarmonie, Konzerthaus Berlin – i wszystkich kontynentach świata. Artyści występują również z najważniejszymi zespołami muzyki dawnej, m.in. Hesperion XXI, La Capella Reial de Catalunya, Le Concert des Nations, Les Sacqueboutiers de Toulouse, L’Orchestre du XVIIIe siècle, L’Orchestre Reine Sophie, Al Ayre Español, Le Chœur de Chambre Accentus, Orquesta Nacional de España, Concerto Vocale, Akademie für Alte Musik Berlin, Concerto Köln, The Harp Consort.
W programie: G. Sanz - Instrucción de música para la guitarra española: Marionas por la B Pavana al ayre español, cinco partidas con mucha novedad Xácara Passeos por el cuarto tono, y una giga al vuelo por el mismo punto Tarantella, improvisación Xácara, diez y seis diferencias y algunas dellas con estilo de Campanelas Zarabanda española, improvisación Paradetas, improvisación
S. de Murcia - Códice Saldivar: Los ymposibles Zarambeques Cumbées
F. Guerau - Poema harmónico: Mari Zápalos Pasacalle
Wykonanie:
Laberintos Ingeniosos (Hiszpania):
Xavier Díaz-Latorre – gitara barokowa, lutnia, teorba
Pedro Estevan – instrumenty perkusyjne
________________________________________ 18.11.2014
Tansmana tournée dookoła świata
Miejsce: Poleski Ośrodek Sztuki, g. 18
wstęp wolny
Promocja nowej książki o A. Tansmanie pt. „W 89 lat dookoła świata. Aleksander Tansman u źródeł kultury i tożsamości” oraz pokaz filmu "Aleksandra Tansmana tournée dookoła świata". Książka to wędrówka śladami Tansmana przez różne kultury, mapa podróży dookoła świata twórczości i trwającego 89 lat życia kompozytora. Ta oryginalna książka nie jest kolejną biografią czy studium muzykologicznym. To próba uchwycenia fenomenu życia, dzieła, myśli i recepcji twórczości Tansmana, dzięki której poznajemy nieznane fakty oraz losy innych wybitnych postaci XX-wiecznej kultury. Film pt. "Aleksandra Tansmana tournée dookoła świata" to unikalny zapis dokumentalny rozmowy z A. Tansmanem, zrealizowany w 1985 roku. Opowiada o życiu kompozytora i jego podróżach. Jest to niezwykła okazja do spotkania z postacią wielkiego kompozytora, otwartego, ciepłego i pogodnego człowieka. Tansman najwięcej miejsca w swej narracji poświęcał nie tyle sobie i własnym osiągnięciom, ile swym przyjaciołom, bliskim, wielkim, których spotykał na drodze swego wyjątkowo barwnego i twórczego życia.
________________________________________ 21.11.2014
Tansman Filmowy (1)
Miejsce: Sala Kinowa PWSFTviT, g. 18
wstęp wolny
We współpracy z Brytyjskim Instytutem Filmowym. Kontynuacja zapoczątkowanego podczas ubiegłej edycji cyklu premier filmowych. Prezentacja Hollywoodzkiej filmografii A. Tansmana, który podbił Hollywood w chwili narodzin Nagrody Akademii Filmowej, pierwszego polskiego artysty nominowanego do Oscara w kategorii "muzyka oryginalna", za muzykę do filmu "Paris Underground" (1945), uznanego przez amerykańskich krytyków za "muzycznego plenipotenta Polski w świecie Zachodu" i jednego z najbardziej cenionych w Ameryce kompozytorów. Bernard Herrmann uważał, że "dzieła Coplanda, Tansmana i Tocha to przykłady największych osiągnięć Hollywood w dziedzinie muzyki filmowej". Polską premierę "Paris Underground", w reżyserii Gregory'ego Ratoffa, z udziałem Constance Bennett i Gracie Fields, zrealizowaliśmy w poprzedniej edycji Festiwalu i obecnie prezentujemy ten obraz po raz kolejny. Akcja filmu rozgrywa się podczas II wojny światowej. Bohaterkami są dwie kobiety uciekające z Paryża. Po drodze znajdują rannego pilota RAF-u i decydują, by go ratować. Pokaz z oryginalnych taśm 35 mm z udziałem lektora live.
________________________________________ 22.11.2014
Tansman Filmowy (2)
Miejsce: Sala Kinowa PWSFTviT, g. 18
wstęp wolny
We współpracy z Brytyjskim Instytutem Filmowym. Premiera polska: "Sister Kenny" (1946), reż. Dudley Nichols, muzyka: Aleksander Tansman, w rolach głównych: Rosalind Russell, Alexander Knox, Dean Jagger. Film opowiada o Elisabeth Kenny (1880-1952), postaci historycznej, australijskiej pielęgniarce. Zrewolucjonizowała ona podejście do choroby, która nawet dziś, w 2014 roku, w postaci endemicznej występuje w Nigerii, Afganistanie i Pakistanie, czyli polio (choroba Heinego-Medina). Siostra Kenny była prekursorką fizjoterapii. Twórca filmu, Dudley Nichols, zaprzyjaźniony z Tansmanem, to zdobywca Oscara za scenariusz do filmu „Donosiciel” (1936). Był on pierwszym artystą Hollywood, który odmówił przyjęcia nagrody, w sprzeciwie wobec sposobu, w jaki producenci filmowi traktowali artystów. Pokaz z oryginalnych taśm 35 mm z udziałem lektora live.
________________________________________ 23.11.2014
Finał Festiwalu – Gala operowa
Miejsce: Filharmonia Łódzka, g. 19
Premiera polska (retransmisja - Polskie Radio):
Program: A. Tansman - opera L'Usignolo di Boboli; suita baletowa Sextuor Inspiracja twórczą, z której zrodziła się napisana w 1964 roku opera, był pobyt Tansmana w Giardino di Boboli (Florencja), stąd też tytuł „Słowik z ogrodów Boboli”. Bohaterem dramatu jest właśnie słowik i jego zachwycający śpiew miłości, rozbrzmiewający po zapadnięciu nocy. Jest to jednak tajemniczy słowik, na którego rzucono niegdyś czar i zmuszono, by przebywał między ludźmi. Odczarować go może dopiero uścisk dziewczyny. Osią dramaturgiczną dzieła jest napięcie między życiem zestandaryzowanym, normami społecznymi a indywiduum i naturą, który oddaje odwieczny konflikt wewnętrzny człowieka. Autorem libretta był Mario Labrocca. „Sextuor” powstał przed wojną (1923), był prezentowany m.in. w Metropolitan Opera (pod dyrekcją Tullio Serafina, ulubionego dyrygenta Marii Callas). Historia zaczerpnięta z opowiadania Alexandra Arnoux, autora libretta, rozgrywa się wśród instrumentów muzycznych, gorących uczuć, płomiennych wyznań i dramatycznych zwrotów.
Wykonanie:
Łukasz Borowicz – dyrygent
Polska Orkiestra Radiowa
Chór Filharmonii Narodowej
Steven Scheschareg – baryton (USA)
Kjetil Støa – tenor (Norwegia)
Marta Boberska – sopran